Matcha ve Kahve Arasındaki Farklar

Matcha, gölgede yetiştirilen Camellia sinensis bitkisinden elde edilen, ince toz haline getirilmiş özel bir yeşil çay türüdür.

Kahve ise Rubiaceae familyasına ait Coffea cinsindeki bitkilerin tohumlarından elde edilen bir meyvedir.

Matcha yapmak için gölgede yetiştirilen yapraklar taş değirmenle toz haline getirilir. Kahve içinse kahve kirazından ayrılan çekirdekler kavrulur ve öğütülür.

Bir gram matcha’da 19–44 mg kafein vardır. Bir bardak matcha çayı yaklaşık 70 mg kafein içerir. Bir fincan kahve ise tipik olarak 80-120 mg kafein içerir.

Anisah’ın bu yazısında matcha ve kahve arasındaki farkları açıklayacağız.

Matcha Nedir?

Matcha, bir tür yeşil çay tozudur ve Camellia sinensis olarak bilinen bir bitkiden elde edilir. Camellia sinensis bitkisinin çay yapraklarına tencha denir. Tencha'nın sapları ve damarları çıkarılır ve kalan yaprakları taş değirmende öğüterek toz haline getirilir. Bu toza matcha tozu denir.

Öte yandan Matcha çayının faydalarının büyük bir kısmı Camellia sinensis bitkisinin gölgede yetiştirilme tekniğinden gelir. Normal şartlarda bitkiler fotosentez için ışığa ihtiyaç duyar, ancak aşırı güneş ışığına maruz kaldıklarında klorofil üretimini optimize etmek yerine diğer savunma mekanizmalarını devreye sokarlar. Bunun sonucunda bitki ışık stresi altına girerek bazı özelliklerini kaybeder.

Ancak matcha bitkisi gölgede yetiştirildiği için doğrudan güneş ışığı almazlar ve ışık stresi yaşamazlar. Bunun sonucunda fotosentez verimliliği artar. Matcha, böylece daha çok klorofil üretir ve daha koyu yeşil yapraklara sahip olur. Sonuç olarak antioksidan gücü artar, L-theanine gibi aminoasitler açısından daha zengin olur. Yani Camellia sinensis bitkisinin gölgede yetiştirilmesi sonucunda matcha çayının besin değerleri çok daha yüksek olur.

Kısacası Match; gölgede yetiştirilme yöntemiyle besin değeri ve antioksidan gücü artırılmış Camellia sinensis yapraklarının, özel işlemlerle ince bir toz haline getirilmesiyle elde edilen, zengin amino asit ve klorofil içeriğiyle öne çıkan bir tür yeşil çaydır.

Matcha Çayının Faydaları ve Besin Değerleri

Matcha'nın Yüksek Antioksidan İçeriği

1. Matcha, antioksidanlar açısından en zengin çaylardan biridir.
2. Matcha çayının ORAC (Oksijen Radikal Absorpsiyon Kapasitesi) skoru yaklaşık 1384 birimdir, "superfood" olarak bilinen birçok süper gıdadan daha yüksek ORAC skoruna sahiptir.
3. Matcha’nın içerdiği EGCG (Epigallocatechin Gallate) miktarı, normal yeşil çayın yaklaşık 137 katı kadar yüksektir.
4. 1 gram Matcha ortalama 105 mg kateşin içerir, bunun yaklaşık %60’ı EGCG’dir.

 

Kaynak: Nishiumi, S., et al. (2006). Anti-inflammatory and anti-oxidative stress effects of green tea catechins.

Matcha ve Kalp Sağlığı

1. Matcha çayındaki kateşinler, LDL kolesterol seviyelerini düşürerek kalp hastalıklarına karşı koruma sağlar.
2. Matcha tüketimi, genel kolesterol seviyelerinde %10-15 arasında azalma sağlayabilir.

 

Kaynak: Wang, H., et al. (2011). Beneficial effects of catechins on cardiovascular disease.

Matcha Çayının Metabolizma ve Kilo Kaybına Etkileri

1. Matcha tüketimi kalori yakımını yaklaşık %17-25 oranında artırabilir.
2. Kafein ve EGCG kombinasyonu sayesinde, enerji harcamasında günlük 100-150 kalori fazladan yakılabilir.

 

Kaynak: Hursel, R., et al. (2009). Green tea catechins and caffeine: A meta-analysis of studies on metabolism and weight loss.

Matcha ve Beyin Fonksiyonları

Matcha, 1 gramda 6-20 mg arasında L-theanine içerir. Bu, normal yeşil çaydan 5 kat daha fazladır. L-theanine, beyin dalgalarını düzenleyerek rahatlama ve odaklanma sağlar.

 

Kaynak: Kakuda, T. (2002). Neuroprotective effects of theanine.

Matcha’nın Negatif Yönleri ve Olası Yan Etkileri

 

Olumsuz Yön	Nedir	Kaynak
Demir emilimini azaltabilir	Matcha'daki kateşin içeriği, demir emilimini azaltabilir. Özellikle demir eksikliği riski taşıyan bireylerde dikkatli tüketilmelidir.	Disler, P. B., et al. (1975). The effect of tea on iron absorption.
Karaciğer ve böbrek toksisitesini artırabilir	Aşırı miktarda kateşin (EGCG dahil) tüketimi, karaciğer veya böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.	Mazzanti, G., et al. (2009). Hepatotoxicity of green tea.
Toprak ve çevresel kirleticiler barındırabilir	Matcha, tüm çay yaprağını içerdiği için yaprakların yetiştiği topraktan gelen ağır metaller, florür, pestisitler veya arsenik gibi kirleticileri barındırabilir.	Yang, C. S., et al. (2008). Pesticide residues in green tea.
Bulantı ve rahatsızlık oluşturabilir	Yüksek dozda tüketim mide bulantısı ve sindirim rahatsızlıklarına neden olabilir.	Lambert, J. D., et al. (2010). Dose-dependent toxicity of green tea catechins.
Güvenli tüketim miktarı	Günde 2 fincandan (474 mL) fazla matcha tüketimi önerilmez, çünkü bu miktar aşırı antioksidan ve kateşin alımına yol açabilir.	EFSA (2018). Scientific opinion on catechins in green tea.
Organik olmayan Matcha çayları	Organik olmayan matcha; pestisit ve kimyasal kalıntılar taşıyabilir. Bu nedenle sertifikalı organik ürünler tercih edilmelidir.	Soil Association (2017). Organic tea and contaminants.

 

Evde sadece bir shot espresso ile yapabileceğiniz tam 20 farklı kahve tarifine buradan göz atabilirsiniz.

Matcha ve Kahve Arasındaki Farklar

 

Özellik	Matcha	Kahve
Kaynağı	Camellia sinensis (yeşil çay bitkisi)	Coffea bitkisi (kahve ağacı)
Üretim Süreci	Gölgede yetiştirilen yapraklar buharlanır, kurutulur ve taş değirmenlerde ince toz haline getirilir.	Kahve çekirdekleri kavrulur ve öğütülerek demlenir.
Tüketim Şekli	Tüm yaprak tozu sıcak suyla karıştırılarak tüketilir.	Çekirdek özü suyla demlenir, sadece sıvı tüketilir.
Kafein Miktarı	1 gramında yaklaşık 35 mg kafein	Bir fincanda 80-120 mg kafein
Antioksidan İçeriği	Yüksek (EGCG ve diğer kateşinler, normal yeşil çaydan 10 kat fazla antioksidan içerir)	Orta düzeyde (klorojenik asit gibi antioksidanlar içerir)
Enerji Etkisi	Dengeli ve sakin enerji sağlar (L-theanine sayesinde)	Hızlı bir enerji artışı sağlar.
Demir Emilimi	Demir emilimini azaltabilir (kateşin içeriği nedeniyle)	Kahvede bu etki daha az belirgindir.
Lezzet Profili	Hafif topraksı, kremsi ve tatlımsı bir tat	Kavrulma seviyesine göre meyvemsi, fındıksı veya çikolata aromaları bulunabilir.
Hazırlama Araçları	Matcha çırpıcısı, kase	Ekipmanlı veya ekipmansız hazırlanabilir
Kullanım Alanları	Çay, latte, tatlılar ve yemek tariflerinde kullanılabilir.	Espresso, cold brew, tatlı ve içecek karışımları.
Klorofil İçeriği	Çok yüksek (gölgede yetiştirme nedeniyle)	İçermez.
Besin Değeri	Zengin (C vitamini, L-theanine, klorofil ve polifenoller açısından)	Daha sınırlı (temelde kafein ve klorojenik asit içerir).
Yan Etkiler	Aşırı tüketim karaciğer veya böbrek toksisitesine yol açabilir, kafein hassasiyeti olanlar için sorun yaratabilir.	Yüksek kafein alımı çarpıntı, sinirlilik ve uykusuzluk gibi sorunlara yol açabilir.
Fiyat ve Üretim	Üretimi zahmetlidir, kaliteli türler (seremoni kalitesi) oldukça pahalıdır.	Üretimi daha yaygındır, çeşitliliğe bağlı olarak fiyatlar değişiklik gösterir.
Kültürel Kökeni	Japon çay seremonilerinden gelir.	Arap, Osmanlı ve Avrupa kültürlerinde derin bir tarihi vardır.
Tüketim Miktarı Önerisi	Günde en fazla 2 fincan (474 mL)	Günlük önerilen miktar kişisel toleransa bağlıdır (genelde 2-4 fincan).