Kafein Nedir?

Kafein aslında kimyasal bir bileşendir. Kimyada Trimetilksantin olarak bilinen, %49,48’si Karbon, %16,48’i Oksijen, %5,19’u Hidrojen ve geri kalan yaklaşık %28’lik kısmı iste Ozon olan, basit gözüken ama aslında yapısı çok daha karmaşık olan kimyasal bir moleküldür. Kahve, çay ya da çikolata gibi kulağımıza daha aşina gelen alanların yanı sıra birçok ilacın içerisinde, laboratuar deneylerinde ya da klinik araştırmalarda da kullanılmaktadır.

Tabii biz kimya boyutundan ziyade günlük hayatımızda hangi şekillerde karşımıza çıktığından bahsedeceğiz.

Kafein Nerelerde Bulunur?

Herkes tarafından en çok bilinen tabii ki Kahve. Kafein ile günlük rutinimizde en baskın olarak kahvenin içerisinde karşılaşıyoruz. 100 mililitre kahve, içerisinde tam 41 miligram kafein bulundurmaktadır. Bu da diğer kafein içeren gıdalarımız arasında en yüksek kafeinin kahvede bulunduğu anlamına gelmektedir. Çayın içerisinde bulunan miktar ise 100 gram için 11 miligramdır. Bunlar kafenin bulunduğu en bilinen maddelerdir. Fakat bunlar dışında enerji içeceklerinde, kolada, çikolatada hatta bazı ilaçların içinde de bulunmaktadır. Ayrıca en yüksek kafein miktarı Cold Brew Tarzı soğuk kahvelerde bulunmaktadır.

Kafeinin Faydaları

Kafein vücudumuzda stimülan (uyarıcı) etkisi yapar. Sadece insanların değil aynı zamanda hayvanlarında merkezi sinirleri uyararak beyne giden ve beyinden gelen mesajları hızlandırır.

Kafein vücudumuzda bulunan ve sakinleşmemize sebep olan Adensin hormonunu devre dışı bırakır. Adensinin devre dışı kalmasıyla Depomin hormonu devreye girer ve adrenalin salgılanmasına sebep olur.

Bu da canlanmamızı, uyanmamızı sağlar. Sabahları en çok tercih edilen içeceğin kahve olmasının başlıca nedenlerinden biride budur. Öğrencilik yıllarımızdan bu güne, sabah uyandığımızda büyük şehrin karmaşasından, günün yorgunluğundan, uykusuzluktan vs birçoğumuz yorgun ve halsiz uyanırız. İşte Kafein burada devreye girer ve zihnimize kahve aracılığı ile “Uyan!” sinyali gönderir.

Bilim insanlarının kafein üzerinde yaptığı araştırmalar neticesinde, doktorlar tarafından tüketilmesi sakıncalı görünen bir rahatsızlığınız olmadığı takdirde ve günlük tüketim dozajını aşmadığımız sürece birçok faydası olduğu saptanmıştır.

Metabolizma hızlandırıcı etkisi vardır, bu yüzden diyetlerde yeşil çay tüketilerek kilo vermeye yardımcı olması amaçlanır. Ayrıca spordan önce tüketilen kafein yağ yakımını hızlandırmaktadır.
Az miktarda tüketilen kafein tokluk hissi yaratır ve kan şekerinin düzenlenmesine katkı sağlar.
Depomin hormonu ile birlikte beynimiz daha hızlı ve aktif çalışmaya başlar.
Yapılan bazı araştırmalarda kimi ilaçlarla birlikte tüketilen kafeinin, alınan ilacın etkisini arttırdığı gözlenmiştir.
Sporcuların tükettiği kilogram başına 10 Mg kafein, performanslarında artış yaptığı gözlenmiştir.
Safra kesesinde taş oluşumunu azaltmaktadır.
Yarattığı stimülan (uyarıcı) etkisi ile astım, brankopulmonari displesi ve prematüre apnesi gibi solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisinde de etkili olduğu gözükmektedir.

Kafeinin Zararları

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, günlük kafein limitinin üstüne çıkılmadığı takdirde gözlemlenmiş bir yan etkisi yoktur. Yetişkin bir insanın günlük kafein miktarı ve tabii ki kişinin bünyesine bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 400 mg olduğu tespit edilmiştir. Belirlenen bu doz tabii ki kafein tüketmesinde sakınca olmayan sağlıklı kişiler içindir.

Aşağıda sıralamış olduğum kafeinin zararları, belirlenmiş olan bu günlük dozun aşılması ile birlikte meydana gelmektedir.

Öncelikle aşırı alınması çok teklikeli olabilir. Buradaki aşırıdan kastımız, 75 fincan kahve (yani yaklaşık 3075 miligram kafein) ya da 125 bardak çay içildiğinde yapılan tıbbi araştırmaların neticesinde alınan kafeine bağlı olarak muhtemelen gelişecek bir kalp ya da solunum sorunuyla birlikte ciddi kalıcı hasarlar gerçekleşebilir.
Migren rahatsızlığını tetikleyebilir.
Psikolojik rahatsızlıkları tetikleyebilir. Depresyon, agresyon ya da uyku problemi oluşturabilir.
Yaklaşık 300 mg’lık kafein için 15 mg kalsiyum vücuttan atılır. Bu güvenli sınırdadır fakat fazla tüketildiğinde vücuttan gerekenden fazla mineral atılmasına sebep olur.
Yemek ile birlikte ya da hemen akabinde tüketilmesi vücudun demir ve çinko emilimini azaltabilir.
Midenin asit salınımını arttırarak gastrite sebep olabilir.
Tabii ki kalp ve tansiyon rahatsızlığı olanlarda kesinlikle önerilmez. Kalp ritmini bozar ve tansiyon artışını sağlar.
Hamileler için günde 200 mg'den fazlası önerilmez.
Evcil hayvanlarımızın metabolizması kafeini sindirmeye elverişli olmadığından, kafein içeren yiyecek ve içecekleri bu dostlarımızdan uzak tutmamız gerekmektedir. Özellikle köpek ve kuşlar için ölümcül olduğu söylense de evimizde ki ya da sokağımızdaki bütün dört ayaklı dostlarımızı kafeinden uzak tutmalıyız.