Öncelikle menengiç, bir kahve değildir. Fakat Türk kahvesine benzer bir dokuya ve demleme ritüellerine sahip olmasından ötürü menengiç içeceğine hemen her yerde "menengiç kahvesi" denmektedir. Oysaki menengiç, kahveyle uzaktan yakından alakası olmayan bir meyvenin öğütülmesiyle demlenen bir içecektir.
Aynı şekilde "hindiba kahvesi" de bir kahve değildir. Hindiba'nın da gerçek kahveyle uzaktan yakından hiçbir alakası yoktur.
Anisah'ın bu rehberine menengiç kahvesi ve hindiba kahvesinin gerçekte ne olduklarına; hakikaten sağlıklı olup olmadıklarına, haklarındaki şehir efsanelerine ve aralarındaki farklara bakacağız.
Menengiç Kahvesi Nedir?
Menengiç kahvesi, Akdeniz havzası ve Batı Asya'da yetişen yabani bir fıstık ağacı olan menengiç ağacının (Pistacia terebinthus) olgun meyvelerinin kavrulup öğütülmesiyle yapılan ve sütle birlikte cezvede pişirilen geleneksel bir içecektir. Bu ağaç, halk arasında bıttım ve çitlembik olarak da bilinir. Yani menengiç aslında bu ağacın meyvelerinin kavrulup ezilmesiyle elde edilen bir içecektir.
Öte yandan menengiç kahvesinin tadı yumuşak ve hafif tatlımsıdır. Belirgin bir fıstıksı aroması vardır. Türk kahvesine göre çok daha hafif bir aroma profili vardır. Ayrıca yoğun kahve tadı yerine kendine özgü, rahatlatıcı bir kokuya ve tada sahiptir.
Bununla birlikte menengiç doğal olarak kafeinsizdir. Yani kahve gibi kafeinli değildir.
Menengiç Kahvesi Ne İşe Yarar?
Menengiç kahvesi, doğal olarak kafeinsiz bir içecek olup C vitamini, antioksidan ve E vitamini içeriğiyle bilinir.
Menengiç kahvesi; ayrıca halk arasında öksürüğü hafifletme, balgam sökme, boğazı yumuşatma ve astım/bronşit şikayetlerini azaltma faydalarıyla bilinir. Menengiç kahvesinin bu sağlık faydalarıyla ilgili bilimsel olarak klinik bir çalışma yapılmamıştır fakat menengiç meyvesindeki aktif bileşenlerin potansiyel olarak özellikle solunum sistemini destekleyici olduğu düşünülmektedir.
Fakat menengiç kahvesinin sağlık faydalarıyla ilgili şu dipnotlar asla unutulmamalıdır:
Örneğin 10 gram tozla hazırlanmış bir fincan menengiç kahvesinde bile vücudun herhangi bir ihtiyacını karşılayacak miktarda E vitamini bulunmaz. Ayrıca menengiç kahvesinin antioksidan etkisi de benzer şekilde çok küçük miktarlardadır. Yani menengiç kahvesi besleyici değeri olan ve antioksidan özellikler taşıyan bir içecektir, fakat ona atfedilen sağlık faydalarının çoğu ispat edilmemiştir. Ve mevcut bilimsel veriler, menengiç meyvesinin zengin bileşiminin potansiyel olarak sağlık destekleyici olduğunu gösterse de bu etkilerin pratikte ortaya çıkması için uzun süre düzenli tüketim gerektirebileceği unutulmamalıdır.
Menengiç Kahvesi Nasıl Yapılır?
Kişi başı 1 fincan süt (veya su) ile 2 tatlı kaşığı kavrulmuş menengiç tozunu cezvede kısık ateşte, köpük oluşana kadar ısıtarak hazırlanır.
Tüm kahve çeşitlerinin kalorilerini buradan inceleyebilirsiniz.
Hindiba Kahvesi Nedir?
Hindiba kahvesi, hindiba bitkisinin (Cichorium intybus) köklerinin kavrulup öğütülmesiyle elde edilen, kahveye benzer aromaya sahip bitkisel bir içecektir. Hindiba kahvesi tamamen kafeinsizdir ve prebiyotik lif açısından zengindir.
Hindiba Kahvesi Ne İşe Yarar?
Hindiba kahvesi, hindiba bitkisinin kök kısmının kavrulup öğütülmesiyle yapılan kafeinsiz bir kahve alternatifidir. Sağlığa faydaları ise genellikle içerdiği yüksek çözünür lif (inülin) ve bazı biyoaktif bileşiklerle ilişkilendirilmektedir. Nitekim hindiba kökünün kuru ağırlığının büyük bir bölümünü inülin lifi oluşturur.
İnülin ise bağırsaktaki faydalı bakteriler tarafından fermente edilen prebiyotik bir liftir. Akademik çalışmalar, inülinin prebiyotik olarak bağırsak mikrobiyotasını düzenlemede çok etkili olduğunu ve yararlı bakterilerin büyümesini teşvik ettiğini göstermektedir. Örneğin, sağlıklı gönüllülerle yapılan bir çalışmada bir süre düzenli inülin takviyesi alan grupların kolondaki faydalı bakteri konsantrasyonlarında artış gözlenmiştir.
2017'de yapılan klinik deneyde ise 4 hafta boyunca günde 10 gram hindiba inülini takviyesinin kabızlığı ve hazımsızlığı gidermede çok etkili olduğu raporlanmıştır.
Tüm bu bulgular eşliğinde hindiba kökünün sindirimi rahatlatıcı ve bağırsak hareketlerini düzenleyici etkisini destekleyen bolca akademik kanıt olduğunu söyleyebiliriz. Bu yönüyle bilimsel çalışmalar bağlamında hindiba kahvesinin menengiç kahvesinden daha faydalı olduğu söylenebilir.
Öte yandan her şeyde olduğu gibi hindiba kahvesinden de kısa sürede mucizevi sonuçlar beklenmemelidir. Tek seferde mucizevi etkiler beklemek yerine, hindiba kahvesini günlük lif alımının bir parçası olarak görmelisiniz.
Hindiba Kahvesi Nasıl Yapılır?
1-2 tatlı kaşığı kavrulmuş hindiba kökü tozu sıcak suyla 3-5 dakika demlenip süzülerek hazırlanır. Opsiyonel olarak süt de eklenebilir.
Menengiç Kahvesi ve Hindiba Kahvesi Farkları
Farkları | Menengiç Kahvesi | Hindiba Kahvesi |
---|---|---|
Bitkisel Kökeni | Pistacia terebinthus (menengiç ağacı) meyvesi | Cichorium intybus (hindiba) kökü |
Üretimi | Meyvenin kavrulup öğütülmesi veya macun kıvamına getirilmesi | Kökün kavrulup öğütülmesi veya çözünebilir toz |
Kafein | Doğal olarak kafeinsiz | Doğal olarak kafeinsiz |
Biyoaktif Bileşikler | Antioksidan fenoller, C vitamini, E vitamini formu | İnülin (prebiyotik lif), polifenoller, flavonoidler |
Kanıta Dayalı Etkiler | Laboratuvar testlerinde yüksek antioksidan aktivite; geleneksel kullanımda boğaz yumuşatma, mideyi rahatsız etmemesi | Klinik çalışmalarda bağırsak düzenini iyileştirme, prebiyotik etki, kabızlık şikâyetlerini azaltma, kan şekeri ve lipid profiline olumlu katkılar |
Tat&Aroma | Yumuşak, hafif tatlımsı, fıstıksı, yağlı | Kahveye benzer, topraksı ve hafif odunsu |
Tarifi | Türk kahvesi gibi cezvede süt (veya su) ile köpürtülerek pişirilir | Toz hindiba kökü sıcak suyla 3–5 dk demlenerek süzülür (isteğe göre süt eklenir) |
Kültürel Köken | Osmanlı'dan bu yana özellikle Güneydoğu'da yaygındır | Orta Çağ'dan beri Avrupa'da kahve alternatifi olarak tüketilmektedir |
Kimler İçin Uygun | Boğaz yumuşatıcı, mideyi yormayan, geleneksel ve aromatik bir alternatif arayanlar için | Bağırsak düzeni, sindirim sağlığı ve prebiyotik destek arayanlar için |
Güvenlik/ Yan Etkiler | Belirgin yan etkisi yok; fıstık alerjisi olanlar dikkat etmeli | Fazla tüketimde gaz ve şişkinlik yapabilir; ayrıca hamilelikte önerilmez |
SIK SORULAN SORULAR
Hindiba kahvesi günde kaç kere içilir?
Hindiba kahvesi kaç kaşık kullanılır?
Dibekle ve menengiç aynı mı?