Sepet
0
Bunları da Beğenebilirsiniz
Polifenoller, bitkiler tarafından üretilen doğal antioksidan bileşiklerdir. Tanenler ise çay, kahve, şarap, bitter çikolata, nar, üzüm, ahududu, ceviz ve badem gibi besinlerde bulunan bir tür polifenol türüdür.
Tanenler ayrıca dilde buruşukluk ve kuruluk hissi oluşturur. Örneğin kahve veya çay içerken zaman zaman ağza gelen o nahoş tadın başlıca sebebi tanenlerdir.
Tanenler aynı zamanda diş minesinin dış tabakasındaki pellicle adlı protein tabakasıyla etkileşime girmeye meyillidir. İçerisinde tanen olan bir şeyi tükettiğimizde -örneğin kahve içtiğimizde- tanenler hemen mıknatıs gibi dişteki protein tabakasına girer. Bunun sonucunda ise dişte lekelenmeler meydana gelir.
Anisah'ın bu rehberinde kahve kaynaklı diş sararması ve lekelenmesinin ardındaki bilime bakacağız. Tanenlerin neden diş minesine "aşık olduğunu" ve bu aşkın bedeli olarak dişlerimizin neden sarardığına göz atacağız.
Kahve, Tanen ve Diş Lekenmesi İlişkisi
Tanenler, bitkilerin kendilerini otçul hayvanlardan, UV ışınlarından, oksidatif stresten, insan müdahelesinden ve mikroplardan korunmak için ürettiği çok önemli bir savunma mekanizmasıdır. Tanenler sayesinde bitkiler kendilerini dış etmenlerin çoğundan korur. Örneğin meşe palamudu ve cevizde oldukça yüksek miktarda tanen vardır. Tanenler besinlerin sindirebilirliğini azaltır ve ağızda kötü tat bırakır. Bu yüzden birçok otçul hayvan ceviz ve meşe palamudu gibi tanen içeriği yüksek besinler tüketmez.
Aynı şekilde tanenler bitki hücrelerinin DNA'sını ve proteinlerini UV ışığı ve oksidatif streste koruyan bir kalkandır. Örneğin üzüm kabuğunda bulunan taneler, üzümleri güneş ışığının zararlı etkisinden korur.
Bir örnek daha verip kahveye dönelim.
Tanenler bitkilerin üreme stratejisinde de çok önemli rol oynar. Birçok bitki olgunlaşmamış haldeyken çok yüksek miktarda tanene sahiptir. Örneğin yemyeşil muzun veya narın o buruk tadının sebebi yüksek tanen içeriğidir. Tanenler bu yönüyle bitkilerin, sebzelerin veya meyvelerin erken tüketilmesini önler.
Diyerek konumuza dönelim.
Bir yudum kahve aldığımızda kahvedeki tanenler bir mıknatıs edasıyla gördüğü ilk proteine yapışma eğilimindedir. Ayrıca tanenler grup halinde değil serbest şekilde dolaşmaktadır. Yani tabir-i caizse ağzımızın içinde bir an önce protein bulabilmek için "oradan oraya" koşmaktadır. Proteini bulacağı ilk yer ise diş minemizin dış tabakasındaki pellicle isimli protein tabakasıdır. Tanenler orayı bulana kadar dişimizde gezer durur...
Bulduğunda ise doğal olarak dişte sarı lekeler bırakır. Bu yüzden kahve (veya çay, veya tanen içeriği yüksek besinler) kaynaklı diş lekelenmesi ve sararmasını önlemenin ilk yolu tanenlerin diş mineleriyle olan bağlantısını geciktirmek ve kesmektir.
Bunun en basit ve yaygın yöntemleri şunlardır:
- Kahve içerken pipet kullanmak;
- Kahveye süt ekleyerek sütteki kalsiyum sayesinde tanenleri "kandırmak",
- Kahve içtikten sonra bir bardak su içmek (veya gargara yapmak),
- Düşük asiditeli kahveler tercih etmek.
Bazı Gıdaların Ortalama Tanen Miktarları
| Gıda | Yaklaşık Tanen İçeriği (% kuru ağırlık) |
|---|---|
| Siyah Çay | 5 – 15 |
| Yeşil Çay | 2 – 10 |
| Kahve | 1 – 5 |
| Bitter Çikolata | 6 – 8 |
| Nar | 2 – 4 |
| Üzüm | 0.4 – 1.5 |
| Ayva | 0.3 – 1.0 |
| Hurma | 1 – 2 |
| Ceviz | 2 – 4 |
Kahve ve Çay Kaynaklı Diş Sararmasını Önlemek İçin 7 Öneri
1) Kahveyi İçiş Tarzınızı Değiştirin: Pipet Kullanın
Kahvede bulunan tanenler ve renk pigmentleri (kromojenler), diş minesinin yüzeyinde doğal olarak oluşan pellicle tabakasına bağlanarak diş yüzeyinde birikir. Bunun sonucunda dişte sarı ve kahverengi lekeler oluşur.
Kahve kaynaklı diş sararmasını önlemek için basit ama etkili bir yöntem vardır. Eğer kahvenin ön dişlerle olan temasını engellerseniz sararmayı büyük oranda önleyebilirsiniz. Bunun için de özellikle soğuk kahve içerken pipet kullanabilirsiniz. Kahveyi pipetle içerseniz tanenlerin diş minesiyle olan temasını engellersiniz ve bu basit yöntemle diş sararmasının önüne geçebilirsiniz.
2) Kahvenize Süt Ekleyerek pH Dengesi Sağlayın
Kahvedeki tanenler bir proteine yapışana kadar ağızda serbest halde dolaşmaktadır. Eğer tanenlerin diş minesine ulaşma süreci sekteye uğratılırsa dişlere olan olumsuz etkileri de azalacaktır. Bunu ise kahveye süt ekleyerek yapabilirsiniz.
Latte, white Americano, Americano misto ve flat white gibi süt ilaveli kahveler; kalsiyum içerikleri sayesinde diş minesi üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturur. Sütlü kahve tüketmek, tanenlerin direkt diş minesindeki proteinlere yapışmasını önler. Kalsiyum, serbest halde gezen tanenleri bir araya toplayarak onlarla birleşir ve diş sararmasına yol açan gücünü kırar. Bunun sonucunda kahvenin dişlerde bıraktığı lekenin yoğunluğu azalır. Yani süt ilaveli kahveler, sütsüz kahvelere kıyasla dişleri daha az sarartır.
Ayrıca kahve, doğası gereği asidik bir içecektir ve pH seviyesi genellikle 4.85 - 5.10 arasındadır. Asidik ortam diş minesini geçici olarak yumuşatarak tanenlerin ve kromojenlerin pellicle tabakasına bağlanmasını kolaylaştırır. Yani yüksek asiditeli içecekler dişleri daha çok sarartabilir. Bu yüzden kahvenin asiditesini düşürmek de dişlerin sararmasını önlemeye yardımcı olur.
Kısacı kahveye süt ekleyip kahvenin pH seviyesini yükseltebilir (daha az asidik hale getirerek) ve tanenlerin dişlerde birikmesini azaltabilirsiniz.
3) Daha Az Asidik Kahveler Tercih Edin
Kahvedeki tanenler asidik ve sıcak ortamlarda daha kolay çözünürler. Eğer kahve daha asidikse (düşük pH) tanenlerin çözünürlüğü artabilir ve daha fazla tanen açığa çıkabilir.
Kahvenin pH seviyesi yükseldikçe (daha az asidik oldukça) tanen çözünürlüğü düşebilir ve kahvede tanen salınımı azalabilir.
Öte yandan kahve çekirdeğinin kavrulma derecesi de tanen içeriğini etkileyebilir. Çünkü kavurma işlemi sırasında tanenler ve diğer polifenoller ısıya maruz kaldıkça parçalanabilir veya dönüşebilir.
Bu bağlamda hafif kavrum kahveler (light roast) en yüksek asiditeye sahiptir. Orta kavrum kahveler (medium roast) daha dengeli asiditelidir. Koyu kavrum kahveler ise (dark roast) en düşük asiditeye ve en düşük tanen seviyesine sahiptir. Yani koyu kavrum kahveler diğer kahvelerden daha az tanene sahiptir ve teorik olarak daha çok diş dostudur.
Not: Cold brew kahve, kahvenin 12-24 saat soğuk suda bekletilmesiyle yapılır. Cold brew kahve sıcak suya veya basınca maruz kalmaz. Bu yüzden cold brew kahveler en düşük asiditeye sahiptir. Bu yüzden teorik olarak en çok diş dostu kahve cold brew'dir.
4) Kahve İçtikten Sonra Ağzınızı Çalkalayın
Kahvenin pH dengesi, tanenlerin diş lekelerine neden olma potansiyelini doğrudan etkilemektedir. Diş minesi asidik bir ortamda daha geçirgen hale gelir. Bunun sonucunda tanenlerin pellicle tabakasına ve diş yüzeyine daha kolay bağlanmasını sağlar. Yani asidite yükseldikçe diş sararma potansiyeli de yükselir.
Kahve içtikten sonra bir bardak su tüketerek ağız içi pH dengesini hızlıca eski haline getirebilirsiniz. Yani tanenlerin dişlerinizi sarartma ihtimalini azaltabilirsiniz.
Aynı şekilde kahve içtikten hemen sonra ağzı su ile çalkalamak, dişte kalan tanenleri ve kromojenleri uzaklaştırarak diş minesine yerleşmesini önler.
1 Shot Espresso Kullanarak Yapabileceğiniz Tam 20 Kahve Tarifi
