Hario V60 Nedir? Tarihi ve İcadı

Hario'nun Yüz Yıllık Mirası ve Kahve Sektörüne İlk Adımı

Hario V60'ın modern kahve demleme metotları üzerindeki etkisini anlamak için öncelikle onu yaratan şirketin 100 yıllık tarihine bakmak gerekir.

Hario V60'ın Laboratuvar Kökenleri

Hario'nun tarihi, 1921 yılında Hiromu Shibata'nın Tokyo'nun Kanda Sudacho bölgesinde Hiromu Sibata Works'ü kurmasıyla başladı. Şirket ilk kurulduğunda fiziksel ve kimyasal kullanıma yönelik laboratuvar cam ürünlerinin üretimi ve satışına odaklanan bir işletmeydi. İlk ürün portföyü ise behetler, laboratuvar şişeleri, petri kapları ve soğutuculardan oluşuyordu.

Şirketin temel felsefesine göre ürünler "güzel" veya "kullanışlı" olmaktan ziyade "hassas", "dayanıklı" ve "tekrarlanabilir" sonuçlar üretmek zorundaydı.

"HARIO" İsminin Doğuşu

Şirket, yıllar süren yoğun araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin ardından 1949'da 1. derece sertlikte ısıya dayanıklı cam olan "Hario Glass"ı başarıyla eritmeyi başardı. Bu işlem o dönemin koşullarına göre büyük bir başarı ve dönüm noktasıydı. Şirket, bu başarıyı tarihe düşmek için "HARIO" ismini benimsedi.

"HARIO" ismi kelime anlamı olarak "cam" (玻璃, hari) ve "kral" (王, ō) anlamına gelen iki Japonca kelimenin birleşiminden oluşuyordu. "Camın Kralı" anlamına gelen Hario ismi, hem akılda kalıcıydı hem de şirketin dünyanın bir numaralı cam üreticisi olma vizyonunu yansıtıyordu.

Hario'nun Kalite Takıntısı

Hario'nun kaliteye son derece bağlı bir şirketti. Hario'nun ısıya dayanıklı camı, tamamı rafine edilmiş doğal mineraller olan silika kumu, boraks, borik asit ve alüminadan üretilmekteydi.

Hario ayrıca fabrikasında petrol gibi fosil yakıtlar yerine elektrik kullanan benzersiz bir cam eritme teknolojisi kullanmaktadır. Bu teknoloji sayesinde fabrikada bacalara gerek kalmamış, bu da Hario'nun fabrikasını "dumanlı ve tozlu" olmaktan çıkarıp çevreyi kirletmeyen bir tesise dönüştürmüştür. Hario ayrıca günümüzde Japonya'da kendi fabrikasına sahip olan tek ısıya dayanıklı cam üreticisi olmaya devam etmektedir.

Hario'nun Kahve Sektörüne İlk Adımı

Laboratuvardaki onlarca yıllık uzmanlığın ardından Hario, gözünü ev kullanımına çevirdi. 1949'da, şirket ilk ev ürünü olan kahve sifonunu (Coffee Syphon) piyasaya sürdü. Hairo'nun kahve sifonu "Hario Glass"ın başarısını ve ısıya dayanıklılık konusundaki uzmanlığını doğrudan tüketici pazarına taşıyan ilk hamleydi.

V60'ın karakteristik şekli ise bir mutfak estetiğinden değil, laboratuvar Erlenmeyer hunisinden alınmıştır. Hario'nun tasarımcıları, matematiksel bir parabol olan y=x2 denkleminin, filtreleme için en doğal ve verimli şekil olduğunu zaten biliyorlardı. Şirketin DNA'sı "bilimsel verimlilik" üzerine kurulu olduğundan, Hario tasarımcıları "iyi görünen" bir demleyici yaratmaya değil, laboratuvarda kanıtlanmış "en verimli filtreleme şeklini" kahveye uyarlamaya çalıştılar.

V60 Demleme Ekipmanının Doğuşu

2000'li yılların başındaki V60 lansmanı, kahve demleme dünyasında adeta bir devrim yarattı.

V60 Öncesindeki Kahve Ekipmanları

1980'lerde ve 1990'larda ev tipi kahve demleme pazarı, büyük ölçüde trapezoid şekilli, düz tabanlı demleyicilerin hakimiyeti altındaydı. Melitta gibi markaların öncülük ettiği bu tasarımlar, suyun akış hızını kasıtlı olarak kısıtlamak için tasarlanmıştı. Bu hız kısıtını ise demleyicinin dibindeki bir veya üç adet çok küçük delikle başarıyorlardı.

Bu tasarım felsefesinin amacı "tutarlılık" ve "kullanım kolaylığı" sağlamaktı. Küçük delikler, suyun kahve yatağında daha uzun süre "beklemesine" (steeping) neden oluyor ve böylece demleme süresini standartlaştırıyordu. Ancak bu yaklaşımın ciddi bir dezavantajı vardı: su akışını sınırlıyor ve genellikle eşit olmayan bir ekstraksiyona yol açıyordu. En önemlisi, kontrol baristada değil ekipmanın kendisindeydi.

Başarısız Bir Devrim: "Era of the Coffee Geek" (1980'ler)

Hario'nun mühendisleri, konik (parabolik) bir şeklin, suyu tek bir noktaya yönlendirerek daha temiz ve daha dengeli bir fincan sağlayacağını daha 1980'lerde biliyorlardı. Bu içgörüyle, "Era of the Coffee Geek" olarak adlandırılan ve Hario'nun ilk konik demleyicisi olan bir ürün geliştirdiler. Bu tasarımda kağıt filtreyi desteklemek için paslanmaz çelik tel çubuklar vardı.

Fakat bu ürün, ticari bir başarısız oldu. 1980'lerde kahve sektörü "zanaat" değil, "kolaylık" talep ediyordu. Hario, zanaatkarlığı vurgulayan bir ürün sunmuştu ancak pazarda talep görmemişti. Bunun üzerinde şirket, bu parlak fikri yaklaşık 25 yıl boyunca rafa kaldırmak zorunda kaldı.

Hario V60 Doğuşu (2004/2005) ve İlhamı

2000'lerin başına gelindiğinde kahve pazarı değişmişti. Hazır kahve ivme kaybetmeye başlamış ve "nitelikli kahve" kavramı filizlenmeye başlamıştı. Hario için zamanlama artık doğruydu. V60'ın tasarımcıları 2004 yılında konik yöntemi yeniden ele aldılar ve V60, 2005 yılında resmi olarak piyasaya sürüldü.

Bu v60 tasarımının ilhamı iki yönlüydü:

• Bilimsel Verimlilik: Şirketin laboratuvar geçmişinden gelen, bir Erlenmeyer hunisinin (y=x2 parabolü) sağladığı verimli ve doğal filtreleme şekli.
• Duyusal Mükemmellik: Geleneksel Japon Nel Drip (kumaş filtre) demleme yönteminin sunduğu olağanüstü pürüzsüz ve temiz fincan profili.

Hario V60 esasen, kumaş filtrenin sunduğu üstün tat kalitesini, kağıt filtrenin pratikliği ve tekrarlanabilirliği ile yeniden yaratma girişimiydi.

V60 Çeşitleri

V60'ın bir platform olarak esnekliği, farklı malzemelerde sunulmasıyla daha da genişler.

V60'ın Dört Ana Malzemesi

Hario V60'ın dört ana malzemeli varyasyonu vardır: Plastik, Seramik, Cam ve Metal.

Seramik ve Cam v60 Demlikleri

Seramik V60, tüm dünyada en popüler v60 türüdür. Japonya'nın tarihi seramik bölgesi Arita'da üretilen porselenden yapılması, ona ağır, pürüzsüz ve "kaliteli" bir his verir. Benzer şekilde cam V60 da şık, estetik ve Hario'nun mirasına sadık bir seçenektir.

Ancak bu iki malzeme de yüksek termal kütleye sahiptir. Yani demleme başladığında birer "ısı emici" olurlar. Demleme için kullanılan sıcak sudan aktif olarak ısı "çalarlar". Bu durum, demleme süreci boyunca sıcaklığın düşmesine ve dolayısıyla tutarsız veya yetersiz ekstraksiyona yol açabilir. Bu etkiyi en aza indirmek için seramik ve cam demleyicilerin ön ısıtmaya tabi tutulması gerekir.

Metal ve Bakır V60

Paslanmaz çelik ve bakır V60'lar, özellikle yoğun kafe ortamlarında tercih edilir, çünkü neredeyse kırılmazdırlar.

Metal, ısıyı en fazla çeken malzemedir. Bir ulusal V60 şampiyonu, bakırın termal özelliklerinin getirdiği avantajın bu dezavantaja değmediğini belirtmiştir.

Plastik V60

Plastik V60; en ucuz, en hafif, seyahat için en uygun ve genellikle "düşük kaliteli" veya "giriş seviyesi" olarak algılanan seçenektir.

Ancak termal gerçeklik, bu algının tam tersini göstermektedir. Plastik, düşük bir termal kütleye sahiptir. Yani plastik V60 demliklerinin demleme başladığında sıcak sudan neredeyse hiç ısı çalmamaktadır. Ayrıca, plastik (seramik ve metalin aksine) kötü bir ısı iletkeni ve yayıcısıdır; bu da ısındıktan sonra ısıyı daha iyi muhafaza ettiği anlamına gelir.

Reddit üzerinde paylaşılan ve termokupl kullanılarak yapılan ayrıntılı bir deney, bu "Plastik Paradoksu"nu net bir şekilde ortaya koymaktadır:

• Plastik V60, seramik V60'tan çok daha hızlı bir şekilde tam demleme sıcaklığına ulaşmıştır.
• Plastik V60, demleme boyunca seramik V60'ın asla ulaşamadığı daha yüksek sıcaklıkları korumuştur.
• Seramik V60, 500 ml kaynar su ile "pratik olmayan" bir ön ısıtmaya tabi tutulduğunda bile, demleme sırasında ısıyı hızla kaybetmiştir.

Kısacası yüksek ısı kütlesi (seramik) ve yüksek iletkenlik (metal), demleme sıcaklığını korumak için birer engeldir. Düşük ısı kütlesi (plastik) ise bir avantajdır. Bu fiziksel gerçek, neden birçok Dünya Demleme Şampiyonu baristanın pahalı bir bakır V60 yerine mütevazı bir plastik V60 kullanmayı tercih ettiğini açıklamaktadır.

En İyi V60 Demliği Hangisi?

V60 Demleme Metodu ve Nitelikli Kahve Sektörü

V60, tam da Üçüncü Dalga kahve hareketinin küresel olarak yükselişe geçtiği bir dönemde piyasaya sürüldü. Üçüncü dalga kahve akımı, kahveyi basit bir emtia olarak değil, bir "zanaat ürünü" olarak ele alıyordu. Bu yeni felsefe; şeffaflık, izlenebilirlik (kahvenin hangi çiftlikten geldiği) ve özellikle tek kökenli (single-origin) kahvelerin sunduğu nüanslı tat profillerini en büyük kıstas olarak gösteriyordu.

Ve bu hareketin temel bir kahve ekipmanına ihtiyacı vardı. Otomatik makineler veya geleneksel demleyiciler, Etiyopya kahvesinin narin çiçeksi notalarını veya bir Kenya kahvesinin parlak asiditesini ortaya çıkarmak için yetersiz kalıyordu. V60, bu boşluğu mükemmel bir şekilde doldurdu. V60'ın baristaya sunduğu tam manuel kontrol ve demleme sonucunda elde edilen olağanüstü berraklık, narin ve karmaşık tek kökenli kahvelerin tüm potansiyelini ortaya çıkarmak için en ideal yöntemdi.

V60 vs. Diğer Ekipmanlar

• V60 vs. Melitta: En belirgin fark akış mantığındaydı. Melitta, küçük delikleriyle akışı kısıtlayarak daha toleranslı, daha ağır gövdeli bir fincan sunarken, V60 tam akış felsefesiyle berraklık ve kontrol sunuyordu.
• V60 vs. Kalita Wave: V60'ın en yakın rakibi olan Kalita Wave, düz tabanı ve üç deliği ile V60'tan kasıtlı olarak farklılaşır. Kalita Wave, tasarımı sayesinde daha tutarlı, daha toleranslı ve kullanımı daha kolay bir demleme deneyimi sunar. V60, rakiplerine göre daha "titiz ve yüksek el becerisi gerektiren" olarak ün kazanmıştır. V60, ustasının elinde, Kalita'nın sunduğu tutarlılıktan daha karmaşık ve nüanslı bir fincan yaratma potansiyeline sahipti.

Şampiyon Baristaların Tercihi: Hario V60

V60'ın bir endüstri standardı ve ikon olarak statüsünü pekiştiren asıl olay, profesyonel barista şampiyonalarıdır. V60'ın küresel tanınırlığı, 2010 yılında Londra'da düzenlenen Dünya Demleme Şampiyonası'nda Michael Phillips'in V60 kullanarak şampiyon olmasıyla adeta patladı.

V60'la elde edilen bu zafer bir emsal teşkil etti. Takip eden yıllarda hassasiyeti ve standartı sayesinde "şampiyonların tercih ettiği güvenilir araç" haline geldi. En üst düzey kahve profesyonelleri, V60'ın sunduğu "yüksek risk, yüksek ödül" platformunu kullanarak lezzet ve tekniğin sınırlarını zorladılar.

Yarışmaları V60 Kullanarak Kazanan Dünya Barista Şampiyonları

Not: 2016 dünya barista şampiyonu Tetsu Kasuya, yarışmayı V60 için özel olarak geliştirdiği ve kahve dünyasını değiştiren "4:6 Metodu" ile kazandı. Kasuya'nın 4:6 metodolojisi, demlemeyi toplam suyun %40'ı ve %60'ı olarak ikiye ayırmaktaydı. Kasuya'nın bu metodolojisi, her dökme arasında suyun tamamen süzülmesini gerektiriyordu. Bu da yalnızca V60'ın tek büyük deliğinin sağladığı kısıtlamasız, hızlı su tahliyesi sayesinde mümkündü.

V60 günümüzde Tetsu Kasuya'nın 4:6 V60 metodu ve James Hoffmann'ın Ultimate V60 tekniği başta olmak üzere binlerce demleme tarifine sahiptir.

Kısacası

Hario'nun yolculuğu, 1921'de Tokyo'da hassas laboratuvar camları üreten bir atölyede başladı. Şirketin DNA'sı, estetik kaygılardan önce her zaman bilimsel verimliliğe ve malzeme kalitesine öncelik verdi.

Ancak 2004'te dünya değişmişti. Hario piyasadaki diğer tüm demleyicilerin yaptığı bir şeyi yapmayı reddetti: kontrolü elinde tutmayı. V60, büyük deliği ve spiral kaburgalarıyla tüm kontrolü baristaya devretti.

Bu felsefe, tam da o anda yükselişte olan Üçüncü Dalga kahve hareketiyle mükemmel bir uyum içindeydi. Zanaatkarlık, hassasiyet ve tek kökenli kahvelerin nüanslarını arayan bir nesil, nihayet kendi aracını bulmuştu.

Bugün Hario V60, 75'ten fazla ülkede kullanılan, hem evde kahve demlemeye yeni başlayanların tezgahlarında hem de dünya şampiyonlarının ellerinde bulunan küresel bir simgedir.